THIẾT MỘC LÔN

Mai xuân dũng 1/11/2010

 

Có lần đến chơi nhà thấy Mr Tuần Tuột đang chú mục vào một chậu cảnh. Lão khoái trá chỉ cho khách xem hai cái chồi đang nảy mầm biêng biếc sát mép một thân cây bị cưa cụt sát gốc. Đấy là cây Thiết mộc lan. Lão có thể ngồi say sưa vài giờ chỉ làm mỗi cái việc ngắm nghía. Hừ, cái chồi cây mà còn thế, nếu đó mà là một mĩ nhân thì không biết lão còn say sưa đến đâu.

Người đời được coi là tao nhân mặc khách phải biết cầm kì thi họa mà trong đó thi và họa lại thường lấy chủ đề Cây để ngầm nói về nhân tình thế thái. Ví như các bậc cao đạo thích treo trong chính phòng bức tứ bình có bộ tứ quý là tùng, trúc, cúc, mai; ứng với bốn mùa xanh tốt: xuân tùng, hạ trúc, thu cúc, đông mai để thể hiện cái tâm thế yên hòa cân đối trong gia môn. Còn các chậu cây sắp đặt trong nhà thì phải bày mặt trước là tùng, trúc (nam quân tử) thể hiện cái bản lĩnh đàn ông, mặt sau là cúc, mai (nữ nhân khuê phòng) kín đáo, thanh quý. Còn bộ tứ linh: đa, sung, sanh, si đặt ở ngoại thất (thường ở các cửa, sân nhà) tượng trưng cho sự trường tồn với thời gian. vv...

Mỗi chậu cây cho Mr Tuần Tuột một cảm xúc khác nhau. Chẳng hạn ban sớm, Thiết mộc lan cho lão nghe được tiếng ngựa hý trên đồng cỏ và có lúc còn nghe thấy tiếng gươm giáo va vào nhau. Buổi đêm, thoảng hương lan, lão bảo đó là mùi thân thể quý nhân. Lão có hơi điên điên không?

Trước sảnh các cơ quan ở ta, các sếp rất khoái cho đặt hai chậu chậu cây Phát tài còn trước cửa phòng đặt chậu cây Đại phú gia. Cây Phát tài thực ra ban đầu có tên là Thiết mộc lan, sau có lẽ do biết tâm lý người mua hám tài lộc, các bác nhà vườn cải tên cho nó thành Phát tài. Quả nhiên, Thiết mộc lan bán chạy quá ươm cấy không kịp. Cũng phải thôi, các em Tèo, em Hĩm nhà ở quê cho dù xinh đẹp mấy đi nữa mà bạn bè nơi thành thị cứ xướng lên cái tên cúng cơm như thế làm nhan sắc các em có dễ mất đi đến phân nửa.

Nhưng cánh làm vườn đã làm một cái việc tệ nhất trên đời là bằng cách cải tên bừa bãi làm mất đi cái tên gốc gác rất ý nghĩa của khối loài cây.Tỷ như cây Thiết mộc lan chẳng hạn. Rồi mai đây người đời cứ gọi nó là cây Phát tài mãi thì vài chục năm nữa, tên khai sinh của nó sẽ là Phát tài, mà hậu sinh chẳng thể biết gốc gác nó là cây Thiết mộc lan nữa.Có người cho là nó có gốc gác ở Tanzania bên châu Phi. Thực ra loài cây này có ở châu Á rất lâu rồi chứ chả phải ai đó đem nó từ Phi châu xa xôi về đây đâu. Theo bí sử Mông cổ, Thiết Mộc Lôn (Temülen hay Temülin) là tên cô em gái út của Thiết Mộc Chân (tức Thành Cát Tư Hãn). Ở ta, lâu ngày, Thiết Mộc Lôn gọi trại ra là Thiết Mộc Lan.Tương truyền, thủa nhỏ cô gái này buộc tóc như cái nơ cho gọn khi cưỡi ngựa. Mái tóc tỏa ra mùi hương thơm rất dễ chịu. Lớn lên cô trở thành người có tuyệt chiêu cưỡi ngựa bắn cung và đặc biệt ảo diệu là dùng cây gươm cong truyền thống. Cô đã từng theo anh trai chinh chiến khắp vùng đồng cỏ bao la của Mông cổ. Thủa ấy, Vương triều nhà Tây Hạ phía nam Mông cổ là Trung Quốc bây giờ luôn đòi triều cống. Thiết Mộc Chân bằng tài năng quân sự của mình đã nổi lên chống lại và không bao lâu bình định được nhà Tây Hạ rồi thừa thế đánh đến tận Yên kinh là thủ phủ nhà Kim tức là Bắc Kinh bây giờ để trả hận việc nhà Kim bắt nạt người Mông cổ khi xưa. Về sau Thiết Mộc Lôn bị trúng tên chết. Từ nấm mộ của cô mọc lên một thứ cây thân mộc, lá xanh rất đẹp dài như hình lưỡi gươm, khi xuân về cây nở hoa có hình cái nơ rất lạ, cho hương thơm quyến rũ lạ kỳ.

Mr Tuần Tuột nhân nói về Thiết Mộc Lôn cho rằng ở nước mình, nữ nhân anh hùng gồm tài thao lược, dám đem thân Cúc thân Mai ra chỗ chiến địa đầy lửa cháy, binh đao đánh đông dẹp bắc mà đem so các nước khác thì Việt nam đáng gọi là số một. Người như các liệt nữ Hai Bà Trưng, Triệu Thị Trinh vv...đáng để đám quân tử ngày nay cúi mặt hổ thẹn. Nếu để thất truyền cái tích về cây Thiết mộc lan ấy thì thật là đáng tiếc. Vậy mà các đại gia bị mấy cha làm vườn cho xơi quả lừa cứ tin rằng đó là cây Phát tài hoặc Phát lộc. Hóa ra thời nay, cứ đem cái lợi ra để lừa kẻ hám tiền cũng không khó lắm phải không?

mai xuân dũng